دیدگاه سید حسین نصر درباره خیزشهای انقلابی جهان عرب
اشاره: حرکتهای اعتراضی و خیزش های اجتماعی که در سال 1389 از تونس آغاز و بیشتر کشورهای عربی را دستخوش تحول و کشمکش ساخت، دستمایه تفاسیر گوناگون قرار گرفته است. در حالی که غربیان آن را بهار عربی نامیدند؛ در ایران خوانش رسمی ای از این خیزش ها شکل گرفت که به بیداری اسلامی موسوم شد، و از بالاترین مقامات حکومت تا برخی از اندیشوران در باب آن قلم زده و سخن گفتند. اما فارغ از نگاه تبعیت آمیز و تقلیدگرایانه جریانات سیاسی و فکری غربگرا در ایران، آقای احمدی نژاد به عنوان رییس جمهور وقت، تعبیر متفاوت با خوانش رسمی از آن حرکت ها داشت؛ تا جایی که به همین خاطر مورد اتهامات گوناگون ارباب قدرت واقع شد. هر چند که با گذشت زمان، آن هیاهوها فرونشست و دیگر خبری از کنفرانس های متعدد بیداری اسلامی به گوش نمی رسد و فی الحال تفاسیر و تعابیر خوش خیالانه، رنگ باخته است.
از سوی دیگر همین اهل فکر نمایان که در کار توجیه و تئوریزه کردن کورکورانه شعارهای ارباب قدرت بوده و هستند؛ در مقالات به ظاهر تخصصی اما در واقع امنیتی و سیاست زده خود، گفتمان به قول آنها جریان انحرافی را برخاسته از اندیشه های سید حسین نصر نامیدند. فارغ از داوری در این خصوص، در زیر بخشی از مصاحبه سید حسین نصر با حامد زارع را می آوریم که در آن نصر، دیدگاه خود درباره بیداری اسلامی و بهار عربی را تبیین کرده است. این مصاحبه در کتابی چاپ شده که در آن اجمالا، نظریات و برخی سوالات پیرامون نصر و اندیشه اش را به زبانی روان و همه فهم آورده است. خواندن کتاب را به علاقه مندان به آشنایی با افکار نصر توصیه می کنم.
سوال: می خواستم نظر شما را در مورد تحولات سیاسی ای که در پنج سال اخیر در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا رخ داده و به بهار عربی مشهور شده است، بدانم. به نظر شما قیام علیه حکومت های دیکتاتوری و حرکت به سمت تشکیل نظام های دموکراتیک را باید نشانه ای از تاثیرگذاری فرهنگ سیاسی غرب و تسری وجه سیاسی تمدن غربی در کشورهای اسلامی دانست، یا این که این حرکت های اعتراضی ناظر بر بازگشت به مبانی اسلامی و به قول معروف نوعی بیداری اسلامی است؟
پاسخ: این سوال بسیار پیچیده و مشکلی است، چون وضع ممالکی که در آنها این تحولات رخ داده است با یکدیگر بسیار متفاوت است. مثلا حرکتی که در تونس آغاز شده با این کشتارهایی که در سوریه در حال وقوع است، تفاوت بسیار زیادی دارد. ولی آن چیزی که به عنوان شاگرد تاریخ و تمدن اسلامی در این تحولات می بینم، موجی است که هم ناشی از آگاهی ملی و عربی است و هم ناشی از بیداری اسلامی. البته بسیار زود است که بگوییم نتیجه این تحولات چه خواهد بود، اما کافی است فقط به کودتای نظامی ارتش مصر علیه رییس جمهور اسلام گرای آن کشور نظر افکنیم. چون نیروهای تاثیرگذار در اوضاع سیاسی جهان سعی می کنند بر این تحولات اثر بگذارند و این تحول را به نفع خودشان مدیریت کنند و حتی در صدد برمی آیند این موج را به سمت خودشان بکشانند. یا این که به کمک نیروهایی که در دنیای عرب مطیع آنها هستند، جلو این تحولات را در صورتی که لازم بدانند بگیرند. اما هر اتفاقی که بیفتد، نمی توان جنی را که از بطری بیرون پریده است، به داخل بطری برگرداند. شما اگر وضع عرب ها را در طول چند دهه گذشته بررسی کنید، می بینید که بسیاری از آنان واقعا دچار خمودگی عجیبی شده بودند و داشتند به سطح نازلی از لحاظ اندیشه و تفکر مستقل تبدیل می شدند. اما دیگر این در این دوران به سر آمده و عصر جدیدی آغاز شده است که امیدوارم با سازندگی اصیل فکری در دنیای عرب همراه باشد.
البته این موضوع را با نگرانی می گویم. زیرا بیداری در سرزمین های عربی بیداری کسانی را نیز در پی داشته است که مخالف بیداری اصیل فکری اسلامی هستند. گروه های سلفی و نووهابی از آن دسته افرادی هستند که با اندیشه اصیل مخالفند و اکنون در برخی جاها مثل مصر و سوریه تقویت شده اند. اما امیدوارم در درازمدت این بهار عربی واقعا به بیداری واقعی بیانجامد. (ص: 272-3)
آفاق حکمت در سپهر سنت: گفتگوی حامد زارع با سید حسین نصر؛ تهران: نشر ققنوس؛ 1393؛ 353 صفحه؛ قیمت: 17000 تومان.
بازداشت موقت حمید بقایی برای ششمین ماه تمدید شد!
تنها کسی می تواند سختی جانفرسای بازداشت موقت "کرانه ناپیدا" را درک کند که تجربه آن را داشته باشد؛ و الا برخی صاحب منصبان که به عمر خود یک سیلی سیاسی هم نخورده اند و در بیت مکرم ابوی شان روزگار گذرانده و درس و بحثشان را داشته اند، چه می فهمند زندان چیست؟ انفرادی اش چگونه است؟ و خانواده فرد زندانی چه می کشد؟
گفتن از زنبور بی حاصل بود // با یکی در عمر خود ناخورده نیش
اللهم ارزقهم! تا لااقل بدانند چه بر سر خلق الله می آوردند!
فردی را در حالت معلق و بلاتکلیف بازداشت نگه داشتن، بلاشک یک شکنجه روحی و به مراتب بدتر و سخت تر از شکنجه جسمی است. حال ماندن فرد در سلول انفرادی بماند، که بهانه وجود آن در زندان نگهداری محکومان دچار تمایلات بیمارگونه جنسی یا تنبیه چندروزه زندانی سرکش است.
دیگر اینکه در خبرها آمده، حمید بقایی مدتهاست که بازجویی نمی شود و با خانواده اش تماس تلفنی داشته است. بنا به سنت بند امنیتی، معمولا متهم نیمی از دوره بازداشتش را بدون بازجویی و تنها برای آمدن حساب کار به دستش و آب بندی شدن در زندان نگه داشته می شود.
چنین حالتی که برای کسی پیش می آید که پرونده اش در حال تنظیم گردش کار اطلاعاتی برای ارائه به دادگاه است.
کانال حاشیه ساز
نظرات و انتقادات خود را به صفحه شخصی حاشیه ساز بفرستید.
telegram.me/hashiesaz
مطامع سیاسی را وارد بررسی های تاریخی نکنید
پخش سریال معمای شاه چندی است که از تلویزیون پخش می شود. با آن که زیاد اهل تماشای تلویزیون و تلف کردن وقت پای آن نیستم، بنا دارم آن را کامل ببینم. یکی به خاطر تیزر تبلیغاتی جذاب آن است و دیگری سابقه نیک آقای ورزی در کارگردانی این مجموعه. ورزی پیش از این کارهای موفق و نوآوری را به انجام رسانده که در نوع خود قابل ستایش است، از جمله تبریز در مه.
تاریخ علاقه اول من است، از کودکی با تاریخ انس داشتم و علی رغم آن که رشته های دانشگاهی دیگری را برگزیدم، در همین سالهای اخیر، بیشترین مطالعه و تتبعم در تاریخ بوده است .در مدتی که در یکی از نهادهای فرهنگی مشغول کار بودم، بنا به همین علاقه دبیری کارگروه تاریخ را پذیرفتم و سالی را از محضر استادان خوب تاریخ مستفید گشتم. یکی از این استادان، دکتر حقانی بود.
دلیل نگارش این مطلب و به هم بافتن این مسایل ظاهرا نامرتبط، حمله رسانه ای اخیری است که علیه آقای خسرو معتضد شکل گرفته است. ایشان و دکتر حقانی در تهیه سریال معمای شاه، همکاری علمی و تاریخی داشته اند. البته انگیزه حمله به استاد معتضد به گمان خود ایشان، علاقه و نزدیکی فکری وی به دکتر احمدی نژاد و مهندس مشایی است. من نه آقای معتضد و نه دکتر رسول جعفریان را تا به حال حضورا ندیده ام، اما از آثارشان بهره گرفته ام. آقای جعفریان به مانند هر دانشمندی، می توانند رویکرد و ذوق و قریحه سیاسی خود را داشته باشند، کما اینکه ایشان در این باره به ضدیت با احمدی نژاد شهره است. اما این شهرگی، توجیهی برای حمله به شخصیت علمی ایشان نیست.
باری دعواهای سیاسی را نباید وارد منازعات علمی و فنی کرد، نکته ای که می خواهم بگویم همین است. دکتر حقانی، تا جایی که من با ایشان همنشین بودم، به جریان احمدی نژاد بسیار بدبین است. حتی زمانی ایشان در کار تئوریزه کردن وابستگی این جریان به فراماسونری بود.
وانگهی ستودنی و در عین حال جالب است که آقای ورزی، در تهیه سریال خود از این دو شخصیت فرهیخته علی رغم همه اختلافات سیاسی شان، بهره گرفته است. این را باید حمل بر قوت سریال معمای شاه نمود و از حسودان و جنجال گران خواست که مطامع سیاسی خود را در جای دیگری پی بگیرند، و با بهانه های واهی به این سریال و شخصیت های کاردان و زحمتکشی چون استاد معتضد نتازند.
کانال حاشیه ساز
نظرات و انتقادات خود را به صفحه شخصی حاشیه ساز بفرستید.
telegram.me/hashiesaz
چرا ترکهای آذری چنان واکنشی به برنامه فتیله نشان دادند؟
در مورد چرایی و چگونگی واکنش ترکهای آذری به برنامه هایی که در آنها لهجه ترکی محور طنز و شوخی یا احیانا دستمایه سخره و کنایه قرار می گیرد، دو عامل اصلی تعیین کننده است و همین ها سبب تفاوت واکنش ترکها با دیگران اقوام ایرانی می شود:
1- از نظر ترکها، زبان و لهجه ترکی در زمره مقدسات است و شوخی با آن جایز نیست. هر کس و گروهی که بخواهد با این مقوله مقدس، شوخی کند؛ به حوزه مقدسات متعرض شده و برخورد با وی به اشد وجه واجب است. همچنین ترکها به لحاظ روانشناسی اجتماعی، احساساتی و شدیدا تحریک پذیرند. ممکن است یک شایعه، سبب برافروختن عواطف و تحریک احساسات آنها شود و واکنشی وصف ناشدنی در برابر آن بروز دهند.
2- دست خارجی در تحریک ترکها به جدایی از ایران یا خودمختاری خواهی آنان دخیل است. منطقه ای که اکنون به غلط جمهوری آذربایجان خوانده می شود، "اران" نام داشت که طی عهدنامه گلستان به روسیه وانهاده شد. بعد از انقلاب بلشویکی، استالین این منطقه را عمداً جمهوری آذربایجان نام نهاد تا منطقه اصلی و حقیقی آذربایجان را -که در ایران قرار داشت- بتواند به آن ضمیمه کند. در دهه 20 بعد از اشغال ایران، روسها قوای خود را از آذربایجان تخلیه نکردند و یک سالی، دولتی خودمختار به ریاست پیشه وری بر آن حکم راند. پس از انقلاب نیز یکی از مناطق غائله خیز آذربایجان بود. در سالهای اخیر، جریان پان ترک در میان جوانان و دانشجویان آذربایجان نفوذ زیادی یافته است. تیم فوتبال تراختور نیز بیش از اندازه یک تیم ورزشی، کارکرد اجتماعی و سیاسی پیدا نموده و تبدیل به پوششی برای تجلی احساسات قومیتی و هویتی شده است. مسلما اگر مردم مناطقی از ایران که واگرایی در آنجا مسبوق به سابقه نیست؛ نظیر اصفهان، فارس یا مازندران با اتفاقاتی که متضمن شوخی با فرهنگ آنهاست روبرو شوند؛ حتی اگر روحیاتی همچون ترکها می داشتند، باز هم توسط عوامل خارجی این چنین تحریک نمی شدند.
کانال حاشیه ساز
نظرات و انتقادات خود را به صفحه شخصی حاشیه ساز بفرستید.
telegram.me/hashiesaz